autor: Łukasz Czyżewski
Czynności sprawdzające urzędu skarbowego w momencie zakładania firmy
Kilka dni po zarejestrowaniu działalności gospodarczej do naszej siedziby zawitają pracownicy urzędu skarbowego. Podatnicy zastanawiają się jaki jest cel wizyty skarbówki i czy może się ona wiązać z konsekwencjami podatkowymi. W poniższym artykule postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości.
Czym są czynności sprawdzające?
Na wstępie należy wyjaśnić ważną kwestię. Nie każde działania urzędu skarbowego przybierają postać kontroli podatkowej. Ta bowiem jest bardzo sformalizowana i może zostać wszczęta jedynie w przypadku stwierdzenia poważnych naruszeń przepisów podatkowych. W przypadku natomiast zwykłej weryfikacji podstawowych obowiązków podatników urząd skarbowy korzysta z czynności sprawdzających.
Zgodnie z treścią art. 272 pkt 5 Ordynacji podatkowej organy podatkowe pierwszej instancji dokonują czynności sprawdzających, mających na celu weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej. Jak zatem widać urzędnicy odwiedzający nowych przedsiębiorców w ich siedzibie (lub mieszkaniu jeżeli firmę zarejestrowano w miejscu zamieszkania) weryfikują w ramach czynności sprawdzających czy pod adresem podanym w dokumentach rejestracyjnych faktycznie znajduje się siedziba podatnika. Innymi słowy czy nie doszło do rejestracji fikcyjnego podmiotu.
Warto również zaznaczyć, że w przeciwieństwie do kontroli podatkowej, tryb przeprowadzenia czynności sprawdzających nie został uregulowany w ustawie. W rezultacie podatnik, w związku z przeprowadzanymi wobec niego czynnościami sprawdzającymi, nie otrzyma żadnego postanowienia o wszczęciu czy też decyzji kończącej sprawę. Przyjęło się jednak, że czynności sprawdzające kończą się protokołem, który podpisuje urzędnik oraz podatnik.
Co istotne przedsiębiorca nie otrzyma kopii takiego protokołu, głównie z uwagi na fakt, iż ma charakter informacyjny. Protokół stwierdza jedynie dokonanie pewnych czynności technicznych, jak właśnie wizyta w siedzibie przedsiębiorcy w celu weryfikacji prawdziwości danych złożonych przy rejestracji firmy. Od czynności sprawdzających nie ma również możliwości odwołania się do wyższej instancji.
Konsekwencje zarejestrowania fikcyjnego przedsiębiorstwa
Analizując jakie konsekwencje mogą spotkać podatnika który rejestruje fikcyjną firmę w pierwszej kolejności odnieść się należy do przepisów mówiących o nadaniu NIP. Jak stanowi art. 8a ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
Przydzielenie podatnikowi numeru identyfikacji podatkowej NIP następuje po dokonaniu zgłoszenia identyfikacyjnego w postaci złożonego wniosku w sprawie zarejestrowania działalności gospodarczej CEIDG-1. Następnie naczelnik urzędu skarbowego wydaje potwierdzenie nadania NIP. W przypadku osób fizycznych objętych rejestrem PESEL potwierdzenie nadania NIP zawiera również numer PESEL. Potwierdzenie nadania NIP jest wydawane niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia wpływu poprawnego zgłoszenia identyfikacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego. Potwierdzeniem nadania NIP jest ujawnienie tego numeru w CEIDG.
Jednakże w pewnych sytuacjach naczelnik urzędu skarbowego ma prawo odmówić nadania NIP. W świetle bowiem art. 8c ust. 1 pkt 1 ustawy naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję o odmowie nadania NIP w przypadku braku możliwości potwierdzenia tożsamości lub istnienia podmiotu. Dodatkowo na mocy art. 8c ust. 2 pkt 2 ww. ustawy naczelnik unieważnia z urzędu, w drodze decyzji, NIP nadany podmiotowi na podstawie fałszywych lub fikcyjnych danych.
Ponadto zgodnie z art. 8c ust. 4 ustawy naczelnik urzędu skarbowego uchyla z urzędu, w drodze decyzji NIP, jeżeli podatnik posługuje się fałszywymi lub fikcyjnymi danymi adresowymi swojej siedziby lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej. Z chwilą ustania przesłanek uzasadniających uchylenie NIP na skutek zmiany danych adresowych w odpowiednim rejestrze lub ewidencji następuje przywrócenie NIP. W rezultacie jeżeli pracownicy urzędu skarbowego, w ramach przeprowadzonych czynności sprawdzających, stwierdzą, że przedsiębiorca w chwili rejestracji działalności posłużył się fałszywym adresem, to na tej podstawie naczelnik US ma prawo do odmowy nadania, unieważnienia lub uchylenia podatnikowi z urzędu NIP.
Określone skutki mogą również powstać w stosunku do przedsiębiorcy, który postanowił zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Jak powszechnie wiadomo naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R rejestruje przedsiębiorcę jako podatnika VAT czynnego. Trzeba mieć jednak na uwadze teść art. 96 ust. 4a ustawy VAT, który podaje, że naczelnik nie dokonuje rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, bez konieczności zawiadamiania podmiotu, jeżeli:
1)dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub
2)podmiot ten nie istnieje, lub
3)mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem.
W konsekwencji w wyniku przeprowadzonych czynności sprawdzających, gdy zostanie ustalone, że przedsiębiorca podał w zgłoszeniu VAT-R fikcyjne dane siedziby lub też pomimo licznych prób brak jest kontaktu z nowo zarejestrowanym przedsiębiorcą kontaktu, to naczelnik urzędu skarbowego nie dokona rejestracji takiego podatnika. Oznacza to, że taki podatnik nie uzyskuje statusu czynnego podatnika VAT, co przekłada się na brak prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z dokonanymi wydatkami.
