Począwszy od 1 września 2019 r. weszły w życie zmiany w zakresie czynności, których wykonywanie powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego w podatku od towarów i usług. Warto zatem bliżej przyjrzeć się nowelizacji i zastanowić w jaki sposób wpływa na sytuację podatników.
Poszerzenie katalogu czynności wyłączających prawo do skorzystania ze zwolnienia
Omawiane zwolnienie podmiotowe zostało uregulowane w art. 113 ust. 1 ustawy VAT. Przepis ten podaje, że zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Trzeba jednak mieć na uwadze, że zakres tego zwolnienia nie obejmuje wszystkich czynności bowiem w art. 113 ust. 13 ustawy VAT, wymieniono przypadki dostawy towarów oraz świadczeń takich usług, które wykluczają prawo do skorzystania ze zwolnienia lub też powodują utratę tego prawa.
Na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r.
o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw,
która weszła w życie w dniu 1 września 2019 r. dodano nowy art. 113 ust. 13 pkt
1 lit. f) i g), gdzie wskazano, że podmiotowego zwolnienia od podatku nie
stosuje się do podatników dokonujących dostaw:
f) następujących towarów, w
związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na
odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym
wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na
odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:
–preparatów kosmetycznych i
toaletowych (PKWiU 20.42.1),
–komputerów, wyrobów elektronicznych
i optycznych (PKWiU 26),
–urządzeń elektrycznych i
nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego (PKWiU 27),
–maszyn i urządzeń, gdzie indziej
niesklasyfikowanych (PKWiU 28),
g) hurtowych i detalicznych
części do:
–pojazdów samochodowych (PKWiU 45.3),
–motocykli (PKWiU 45.4);
Pierwszy przypadek dotyczy dostawy określonych towarów w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie. Warto zatem wyjaśnić o jakie przypadki sprzedaży tutaj chodzi. W uzasadnieniu do ustawy nowelizującej możemy przeczytać, że: „ Projektowany przepis w zakresie określenia umowy wzorowany jest na określeniu umowy zawartej na odległość, zdefiniowanym w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. z 2019 r. poz. 134, ze zm.). Mając jednak na uwadze to, że ww. definicja umowy zawartej na odległość dotyczy umów zawartych z konsumentem, odwołanie się do niej wprost w art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od towarów i usług, który dotyczy także umów z podmiotami niebędącymi konsumentami, byłoby niezasadne.”
Ustawodawca sugeruje zatem aby sięgnąć do treści ustawy o prawach konsumenta. Otóż powoływany art. 2 pkt 1 tejże ustawy wskazuje, że umowa zawarta na odległość oznacza umowę zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie.
Analiza powyższej definicji może zatem prowadzić do wniosku, że w nowym wyłączeniu prawa do zwolnienia chodzi wyłącznie o sprzedaż wskazanych towarów na rzecz konsumentów. Niestety takie rozumowanie nie jest prawidłowe. Zauważmy bowiem, że w treści art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f) ustawy VAT nie ma wyszczególnienia, iż chodzi wyłącznie o sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W konsekwencji utratę prawa do zwolnienia spowoduje sprzedaż w ramach umowy zawieranej na odległość zarówno dokonana na rzecz konsumenta jak również na rzecz innego przedsiębiorcy.
Dodatkowo zauważmy, że nowy przepis nie zawiera rozróżnienia na towary nowe czy używane, jak również nie określa żadnego limitu kwotowego. W rezultacie utratę zwolnienia podmiotowego może spowodować np. sprzedaż przez podatnika używanego telefonu firmowego na Allegro.
Druga kategoria sprzedaży powodująca wykluczenie zwolnienia podmiotowego obejmuje hurtową i detaliczną dostawę części do pojazdów samochodowych i motocykli. Tu również należy podkreślić, że chodzi zarówno o dostawę hurtową, jak i detaliczną. Powoduje to, że sprzedaż choćby jednego elementu mieszczącego się w podanym grupowaniu powoduje utratę zwolnienia. Również jak i poprzednio obejmuje to dostawę na rzecz innych podatników, a także na rzecz konsumentów. Dodatkowo zauważmy, że akurat w tym przypadku nie zawarto zastrzeżenia, iż chodzi o sprzedaż wyłącznie poprzez umowę zawieraną na odległość. W konsekwencji także sprzedaż stacjonarna skutkuje utratą zwolnienia.
Ciekawym przypadkiem możemy być sytuacja gdy dochodzi do dostawy części samochodowych w związku z wykonaniem usługi naprawy. W takich przypadkach należy odnieść się do koncepcji świadczeń złożonych, która zakłada, że jednego kompleksowego świadczenia nie należy w sposób sztuczny dzielić na dwie odrębne czynności. Zatem jeżeli mamy jedno świadczenia na które składa się zarówno dostawa towarów jak i świadczenie usług to na gruncie prawa podatkowego powinno ono być kwalifikowane w zależności od tego które z nich ma charakter dominujący.
Przykładowo jeżeli warsztat samochodowy świadczy usługę naprawy układu hamulcowego i w ramach tej usługi sprzedaje klientowi jedną część samochodową to należy przyjąć, że świadczeniem dominującym jest tutaj usługa, zaś dostawa tego towaru ma charakter jedynie pomocniczy, uboczny i jest niezbędna do skutecznego świadczenia usługi. W takim przypadku całość powinna być traktowana jako odpłatne świadczenie usług (element dominujący), a więc dokonana dostawa części samochodowej w ramach całościowej usługi nie powinna powodować utraty zwolnienia.
Oczywiście powyższe rozróżnienie bardzo często będzie trudne i problematyczne. Jeżeli bowiem do warsztatu samochodowego zgłosi się klient, który będzie chciał wymienić wtryski paliwowe i zakupi je w warsztacie to czy będzie do usługa wymiany czy też dostawa z montażem? Niestety każdy przypadek będzie wymagał indywidualnej analizy pod kątem całokształtu okoliczności faktycznych.
Na zakończenie zaznaczmy również, że w katalogu czynności powodujących utratę prawa do zwolnienia znalazła się także usługa ściągania długów, w tym factoringu (art. 113 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy VAT).
Podsumowując począwszy od 1 września 2019 r. podatnicy powinni zachować szczególną czujność w zakresie handlu towarami określonymi w nowych przepisach, bowiem może się okazać, że nawet niewielka sprzedaż pojedynczego składnika firmowego, spowoduje daleko idące konsekwencje jaką jest utrata prawa do zwolnienia.